سیاست هایی که توسط دولت به مرحله تصویب و اجرا می رسند دارای پیش زمینه های متعددی هستند و متناسب با یک هدف اتخاذ می شوند. با توجه به شرایط موجود، دولت تلاش می کند تا مشکلات مهم کشور را به نهادهای متولی کشور گوشزد کند، برتری خود را نسبت به دیگر بازیگران نشان دهد یا تغییری را در رفتار و منش افراد یا گروه های سیاسی ایجاد نماید. برای تحقق این اهداف، دولت از ایزارهایی استفاده می کند که اصطلاحاً به آن ابزارهای سیاستگذاری می گویند.
ابزارهای سیاستگذاری به مجموعه ای روش ها و فنونی گفته می شوند که دولت ها به وسیله آن ها تلاش می کنند به اهداف مورد نظر دست یابند.
منظور دولت از استفاده از این ابزارها ایجاد نوعی تغییر در رفتار دیگران است تا آنها را مجبور به انجام کاری کند که به خودی خود انجام نمی دادند. از طرفی ابزارهای سیاستگذاری که امروزه در اختیار دولت ها قرار گرفته اند، به خوبی نشان می دهند که دولت های امروزی تا چه اندازه به لحاظ توانایی و گسترده بودن نسبت به دولت های دهه های گذشته تغییر یافته اند.
همچمنین برای اندازه گیری یا بررسی میزان کارایی ابزارهای سیاستگذاری می بایست آنها را بر اساس ماهیتشان تقسیم بندی کرد که از جمله می توان به چنین تقسیم بندی اشاره کرد:
- 1. تغییر در میزان هزینه های بخش عمومی
- 2. تعیین کردن جریمه های اقتصادی
- 3. ایجاد انگیزه و حمایت از طرح های هدفمند.
- 4. استفاده ازاختیارات قانونی برای کنترل کردن رفتارها
- 5. مشارکت داوطلبانه برای ایجاد همکاری بیشتر بین نهاد ها
- 6. محدود کردن آزادی عمل بخش کوچکتری از جامعه به نفع بخش بزرگتر
- 7. اعمال مجازات های مدنی
- 8. جهت دهی به نظام آموزشی برای نشان دادن خطرات ناشی از معضلات اجتماعی
- 9. فراهم کردن خدمات و منابع لازم برای اصلاح رفتار گروه ها
- 10. فراهم کردن خدمات و منابع لازم برای برخورد ضربتی و شدید با رفتارهای متخاطی
- 11. ایجاد سازمان ها و نهادهایی برای تغییر نگرش عموم جامعه یا رسانه ها نسبت به رفتار دولت
- 12. حمایت مالی و معنوی از فعالیت قشر دانشگاهی برای توسعه جامعه
- 13.ایجاد بازارهای موازی برای ارائه خدمات به صورت غیر مستقیم و افزایش کمی و کیفی خدمات
البته باید به این نکته هم اذعان داشت که دسته بندی فوق دارای مرز بندی مشخص نیست، بلکه در مواردی حدود بین آنها واضح نیست و حتی برای یک گروه می توان عناصری از دیگر گروه ها را مشاهده کرد.
