کاربرد نظریه در رشته سیاستگذاری عمومی

چرا نظریه؟

به قلم کریستوفر وایبله ( با تصرف و تخلیص)

ما از اصطلاح «نظریه» استفاده می کنیم تا جهان اطرافمان را بشناسیم و بتوانیم تصمیم گیری کنیم. در گذشته نظریه های کلاسیک ترکیبی برای توصیف، توضیح یا پیش‌بینی ارائه می شدند. نظریه های فرایند سیاستگذاری به لحاظ زمانی کاربردهای مختلفی را دنبال می کنند: گذشته (بعد از اجرای سیاست چه اتفاقی افتاد؟) زمان حال (توضیح دادن وضعیت فعلی سیاست ها) و آینده (پیش بینی پیامدهای اتخاذ سیاست). نظریه معمولاً موضوع مورد بحث را ساده می کند و به آن نظم می بخشد. نظریه از این طریق موضوع های پیچیده و به ظاهر نامفهوم را برایمان معنی دار و قابل فهم می کند.

نظریه های پسا اثبات گرایی در سیاستگذاری

 

 

چشم ها را باید شست جور دیگر باید دید:

چرخش به سمت نظریه های پسا اثبات گرایی

(برگرفته شده از Raul Perez Lejano)

 

تصوری که ما از فرایند سیاستگذاری داریم و اینکه تحلیلگران سیاست چگونه کار خود را انجام می دهند به یک برداشت کلی از فرایند سیاستگذاری باز می گردد. ما تصور می کنیم که سیاستگذاری یک فرایند ساده و مستقیم را از شروع تا انتها طی می کند. اما پژوهشگران پس از انجام پژوهش های متعدد به تدریج این دیدگاه را نقض کرده اند و در عوض از پیچیدگی زیاد، چند بُعدی بودن مشکلات و قطعی نبودن راهکارها صحبت می کنند.

این تغییر نگاه آنقدر اهمیت دارد که پژوهشگران اصطلاح «چرخش استدلالی» (Argumentative Turn) را برای آن به کار برده اند. خُب در حال حاضر چنین تغییر نگرشی برای دانش سیاستگذاری تبعات دوگانه ای را به همراه دارد. هم باعث شده تا یک روح تازه ای در دانش سیاستگذاری دمیده شود و هم دو دستگی ای را بین نظریع پردازان ایجاد کرده است. در نتیجه پژوهشگران سیاستگذاری با یک چالش مواجه شده اند که « علم ما چه چیزی را نشان می دهد؟» و یا حتی « اشتباه ما در کجا است؟»

مدل مرحله ای در سیاستگذاری: چرخه سیاست

 

مدل چرخه سیاستگذاری چیست؟

توضیح مدل در 3000 کلمه

مقدمه:

 کلاسیک ترین روش مطالعه سیاستگذاری استفاده کردن از یک مدل مرحه ای است.

مدل چرخه سیاست هدفش ساده تر کردن و نظم بخشیدن به فرایند سیاستگذاری در ذهن ماست. با کمک این مدل می توان مراحل مختلف سیاستگذاری را به صورت بخش بخش درآورد تا تحلیل مراحل به صورت مجزا امکان پذیر شود. مراحل چرخه در طی زمان به شیوه های مختلفی بیان شده اند. با توجه به نوع نظام سیاسی مدل چرخه سیاست در کشورهای مختلف ممکن است تفاوت هایی داشته باشد. اما در هرصورت ایده اصلی چرخه سیاست همچنان ثابت است.

یک چرخه فرایند سیاستگذاری را تبدیل به مراحل مجزا و متوالی می کند. نقطه شروع فرضی چرخه زمانی است که سیاستگذاران یا بازیگران به یک موضوع خاص یا مشکل عمومی می اندیشند. سپس مراحل متعددی در پی آن می آیند. سرانجام چرخه به جایی می رسد که سیاستگذاران با موفقیت، شکست و بازخوردهای سیاستی که تصویب کرده اند، مواجه می شوند. آنها فکر می کنند که در ادامه کار باید چه تصمیماتی را بگیرند.

مزایا

به طور کلی استفاده کردن از مدل چرخه برای فهم سیاستگذاری از مزایایی برخوردار است:

• مدل ساده ای بوده و به راحتی درک می شود.
• در تقریباً تمامی نظام های سیاسی قابلیت پیاده سازی دارد.
•  مدل چرخه روان بودن سیاستگذاری را برجسته می کند.

چهارچوب جریانات چندگانه به زبان ساده

 

چهارچوب جریانات چندگانه

ایده ها عقایدی هستند که ما در ذهن خود پرورش می دهیم تا به کمک آنها بتوانیم دنیای پیرامونمان را بفهمیم. بعضی از عقایدمان آنقدر در اعماق افکارمان ریشه دوانده اند که آنها را به عنوان حقیقت مسلم می پنداریم. بعضی از این عقاید در ظاهرمان هم نمود پیدا می کنند، مانند باوری که در خصوص مشکلات عمومی داریم. لذا وقتی از یک سیاست به عنوان راه حل نام  می بریم، منظورمون این است که یک ایده یا باور برای اصلاح وضع موجود داریم.

جان کینگدون (John W. Kingdon) به این نکته توجه می کند. وی چگونگی برداشت دولتمردان و شبکه های سیاست را از میان سیاست های پیشنهاد شده جهت حل مشکلات بررسی می کند. کینگدون کار خود را با بررسی یک ادعا شروع می کند: سیاست پیشنهادی ایده ای است که زمان انتخاب و اجرایش فرا رسیده باشد. این ایده باید آنقدر قدرتمند شود که توانایی چیره شدن بر تمام مشکلات سیاسی و اجتماعی رقیب را داشته باشد و هر مانعی که ممکن است سر راهش قرار بگیرد را از میان بردارد. اماکینگدون اعلام می کند که این برداشت در خصوص سیاست پیشنهادی گمراه کننده است. زیرا شرایط اساسی که برای اتخاذ سیاست جدید باید فراهم شده باشد را لحظا نمی کند.

کینگدون معتقد است که یک ایده برای آنکه بتواند راه خود را تا تبدیل شدن به یک سیاست جدید طی کند، لازم است تا یک پنجره فرصت (window of opportunity) گشوده شود. باز شدن این پنجره مشروط به هم راستا شدن سه جریان مجزا است که به ترتیب عبارتند از:

نظریه تعادل گسسته در سیاستگذاری به زبان ساده

نظریه تعادل گسسته

Punctuated Equilibrium Theory

سیاست های اتخاذ شده می توانند مدت های طولانی ثابت باقی بمانند اما از درون در حال فروپاشی و نزدیک شدن به وضعیت بی ثباتی باشند. سیاست های زیادی را می توانیم مشاهده کنیم که در بلند مدت ثابت هستند و تغییری را تجربه نمی کنند. ممکن است تغییرات انجام شده در خصوص بعضی از موضوعات طی چندین دهه به میزان حداقل ممکن باشد، اما ناگهان با تغییرات شدیدی مواجه شود و مسیر جدیدی برایشان در نظر گفته شود. باوم گارتنر و جونز (Baumgartner & Jones) نظریه تعادل گسسته را  بدین منظور ارائه کردند که بتوانند دلایل ثابت بودن سیاست را در بازه های زمانی طولانی و وقوع تحولات ناگهانی را بعد از ثبات طولانی توضیح دهند.

محور بحث آن ها تشکیل شده است از:

چارچوب تحلیل نهادی (Institutional analysis and development framework)

 

چارچوب تحلیل نهادی

Institutional analysis and development framework

 

خانم الینور اوستروم مطالعات مفصلی را در خصوص عملکرد نهاد ها  انجام داد. نتایج تحقیقاتش آنقدر ارزشمند است که توانست جایزه نوبل اقتصادی را از آن خود کند.

یکی از نتایج تحقیقاتش ارایه چارچوبی برای تحلیل نهادها بود. این چارچوب تحت عنوان تحلیل نهادی یا به اختصار IAD شناخته می شود. چارچوب تحلیل نهادی مورد استقبال محققان واقع شده است و پاول سابیته (Paul Sabatier) آن را به عنوان یکی از چارچوب های پرکاربرد در علوم سیاسی معرفی می کند. چارچوب تحلیل نهادی انعطاف پذیری بالایی دارد و از همین جهت علاوه بر علوم سیاسی در علوم اقتصاد، جامعه شناسی و نظریه بازی مورد استفاده قرار می گیرد.

 

مهم ترین ویژگی چارچوب تحلیل نهادی آماده داشتن مجموعه ای از سوالات است که برای انجام پژوهش در اختیار پژوهشگر قرار می دهد. محقق با پاسخ دادن به سوالات می تواند به آگاهی مناسبی از موضوع پژوهش دست یابد.

 

 مدل تحلیل نهادی برای پژوهش هایی که دارای مطالعه موردی هستند، مناسب است. زیرا در مدل تحلیل نهادی نقش نهاد بر اساس چهار ویژگی مهم بررسی می شود که عبارتند از:

• ویژگی بازیگران
• ویژگی نهاد
• ویژگی کالا یا خدمات عمومی
• ویژگی جامعه مورد بررسی

محقق بر حسب موضوع تحقیق و متغیرهای اصلی که در پژوهش تعریف می کند می تواند به طور خاص یکی از ویژگی های مذکور را برجسته کند. سپس با جزییات زیادی به تحلیل آن بپردازد. اما محقق باید بررسی سایر ویژگی ها را نیز به اندازه مکفی لحاظ کند. این قابلیت ارزشمند چارچوب تحلیل نهادی است که ضمن حفظ کردن جامعیت، آزادی عمل را نیز از محقق نگرفته است.

برای نمونه در رشته سیاستگذری عمومی از این مدل برای پژوهش هایی که در زمینه توسعه اقتصادی، حکمرانی آب، جنگل بانی، حریم آب راه ها و رودخانه، توسعه زیرساخت ها، مسکن سازی، کمک های خارجی، نقش سازمان های غیر انتفاعی و حق مالکیت استفاده شده است.

معرفی چهارچوب اعتلاف گروه های حامی

 

 

 

 

 

 مقدمه

 

 

چارچوب اعتلاف گروه های حامی یکی از مهم ترین نگرش های به کار گرفته شده در علم سیاستگذاری عمومی است که در دهه ۱۹۹۰ میلادی در آمریکا شکل گرفت. این چهارچوب فکری زمینه را برای تغییر نگاه نسبت به نحوه اتخاذ سیاست ها فراهم کرد. ساده فرض کردن عمل سیاستگذاری که طی آن یک گروه محدودی طی یک روند خطی باعث وضع سیاست های عمومی می شوند، جای خود را به نگاه برگرفته از پیچدگی و دخیل بودن طیف وسیعی از بازیگران سیاسی داده بود. مسایل عمومی که تا پیش از این گمان می شد توسط عده محدودی به نوعی مدیریت می شود، اکنون توسط عده زیادی با اندیشه های مختلف مورد نقد قرار می گیرد.

 

 

 

 

چهارچوب نظری سیاست (Policy framework)

چارچوب نظری سیاست یک سندی است که طی آن دستورالعمل ها و اهدافی مشخص می شوند که برای مذاکره و تصمیم گیری در حوزه سیاستگذاری مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین چارچوب نظری سیاست می تواند جزییات بیشتری را در خصوص دیگر سیاست های اتخاذ شده ارائه دهد. دولت ها، نهاد ها و شرکت ها از این سند برای اطلاع رسانی و آموزش پرسنل خود استفاده می کنند تا آنها بدانند برای ارائه یک سیاست جدید:

- از چه کسانی می بایست مجوز بگیرند.

 - چه قوانین و شرایطی را باید مراعات کنند.

- چگونه آن را معرفی و به مرحله اجرا درآورند.

-  در چه سطحی طراحی شوند و کدام اهدف بلند مدت را دنبال کنند.

یک گروه حامی (An advocacy group) از چارچوب نظری سیاست برای پیشنهاد دادن ایده های خود استفاده می کند اما در طی سند جزییات زیادی را مطرح نمی کند تا سیاستگذاران ضمن موافقت با این ایده ها فضای کافی برای تصمیم گیری داشته باشند و بتوانند سند را مطابق شرایط وفق دهند.

زمانی که دولت ها در سطوح بین المللی با هم به مذاکره می پردازند از چارچوب نظری برای رسیدن به یک توافق اولیه کلیه و مشخص کردن زمینه گفتگوهای بعدی نیز استفاده می کنند، تا بتوانند جزییات بحث را با احزاب و گروه های داخلی خودشان بررسی کنند.